بنای سه گنبد متعلق به..... دوره سلجوقی و حکومت اتابکان در آذربایجان است و در جنوب شرق (داخل) شهر ارومیه قرار دارد. این بنا از دو بخش سرداب محل مدفن و شیون گاه تشکیل شده است و دو ورودی مستقل دارد. مصالح آن سنگ ، آجر و گچ است و دو ورودی مستقل دارد. خیز و قوس گنبدآن کم بوده و بیشتر شبیه به شکل عرقچین است. شکل نقشه آن از بیرون مدور است و از داخل چهار گوش است و دو روزنه در شرق و غرب بنا دیده می شود.
مهم ترین ویژگی سه گنبد وجود دو قالب تزئینی در جبهه شمالی بنا حاوی مقرنس، گره بندی و کتیبه های کوفی با نام بانی و سازنده آن است. در ایجاد این بدایع و نگارش خطوط از سنگ های کوچک استفاده شده است.
این بنا مربوط به سال 540 هجری قمری است و به دستور شیشقاط المظفری یکی از امیران محلی سلجوقی و توسط شخصی به نام ابومنصور ساخته شده است بنا شبیه مزارهای قدیمی شهر مراغه است. درباره وجه تسمیه سه گنبد برخی از مورخان بر این باورند که دو بنای دیگر نیز در مجاورت روستائی بنام چهریق از دهستانهای شهرستان سلماس وجود داشته که مجموعه سه بنا را در قدیم سه گنبد می نامیدند
این بنا تاریخی در جنوب شرقی داخل شهر ارومیه قرار دارد ، برخی از مورخین عقیده دارند که این بنا به جای آتشکده‌ای از دوره ساسانی احداث شده است، ولی هیچ گونه سند معتبری مبنی بر صحت این ادعا وجود ندارد. دلایلی که این مورخان ارائه می دهند این است که این بنا در سه طبقه و شبیه دوره ساسانی ساخته شده که دو طبقه اصلی آن یک سردابه و در طبقه دوم محل عبادت بوده که بر روی گنبد ، گنبد کوچکتری است که این بنا را به سه گنبد تبدیل کرده است. همچنین دلایلی که احتمال می دهند این بنا از دوره ساسانی است یک پلکانی بودن ورودیه به محل عبادتگاه است که در بناهای اسلامی نظیر آن دیده نمی شود. دلیل دیگر احتمال وجود آتش در طبقه سوم و دلیل سوم اثر دست معمار زن که موردی نادر در بناهای اسلامی است. معمولا در زمان ساسانی معماران اثر دست خودشان را به مانند یک امضا در جایی که بنا می کردند می گذاشتند.البته دو اثر دست مردانه هم در این بنای زیبا وجود دارد. به هرحال در دوره سلجوقیان این نوع بنا ها رواج پیدا کرده است و در بعضی از شهر ها هم نمونه های باقی مانده آن موجود است و در دوره ایلخانی هم نمونه هایی ساخته شده است. هرچند همانطوریکه اشاره شد تمام تزئینات مربوط به دوره سلجوقی است.
منبع سایت شهر ارومیه
